Даведка аб зямельным і маёмасным стане гаспадароў в. Куляны ад 29 снежня 1906 г.

Як ні мучылася, але пармерла. Нарэшце маю копію дакумента, якім даўно абяцаў падзяліцца з шырокаю кулянскай грамадою. Дакумент гэты завецца «Справка о земельном и имущественном положении домохозяев крестьян сельского поселеия (селения, выселка, застенка) дер. Куляны Кулянского общества Рожанской волости». Адкапаў я гэтую цікавую рэч у Нацыянальным гістрычным архіве Беларусі ў г. Гродна (ф. 753 в. 1, а.с. 70-74).

 

Для мяне дакумент найперш цікавы тым, што я змог паглыбіцца на адно калена ў сваім радаводзе амаль па кожнай лініі.

NIABGr_LA_753_1_1_070

Горбачы (Гарбачы). У брацкай магіле на могілках сярод чатырнаццаці кулянцаў, расстраляных немцамі, ляжыць мой прадзед Горбач Мікалай Фёдаравіч. Значыцца, Фёдар Сымонаў Горбач, што лічыцца ў гэтай даведцы пад № 87, — ягоны бацька, а мой прапрадзед. Адпаведна, ведаю ўжо, што мой прапрапрадзед быў Сымон Горбач. Такім чынам, Сымон нарадзіў Фёдара, Фёдар — Мікалая, Мікалай — Антося, Антось — Клаўдзіка, а Клаўдзік — мяне. Атрымліваецца ланцужок з шасці звён.

NIABGr_LA_753_1_1_071d

Калачы. Пад № 39 — Мікалай Мікалаеў Калач. Гэта дзед мае бабы Мані. Такім чынам: Мікалай нарадзіў Мікалая, Мікалай — Андрэя, Андрэй — Маню, Маня — Надзю, Надзя — мяне.

Дарэчы, прабаба мая Аўдоцця Іванаўна Калач ў дзявоцтве была Пракаповіч. Але вот цікава, што ў даведцы гэтае прозвішча пішацца як Пракапеня, прычым двойчы: № 60 — Іван Іванаў Пракапеня, і № 61 — Лука Мікалаеў Пракапеня. Атрымліваем, такім чынам, наступны ланцужок: Іван нарадзіў Івана, Іван — Аўдоццю, Аўдоцця — Маню, Маня — Надзю, Надзя — мяне.

NIABGr_LA_753_1_1_072d

Сяргеевы (Сяргеі). Пад № 76 лічыцца Рыгор Акімаў Сяргей, гэта мой прадзед. Значыцца, прапрадзед быў Акім. Свой падрабязны радавод па гэтай лініі я ўжо склаў трохі раней, тым не меньш: Акім нарадзіў Рыгора, Рыгор — Мікалая, Мікалай — Надзю, Надзя — мяне. Ланцужок атрымліваецца трошкі карацейшы, чым па бацькавай лініі. Можа яшчэ што адкапаю, паглыблюся хоць на адно калена, час пакажа.

NIABGr_LA_753_1_1_073d

Качаны (па Лазару). Не ведаю, як было імя па бацьку майго прадзеда Аляксея Качана (па мянушцы Лазар), а таму не магу адшукаць ў даведцы свайго прапрадзеда. Качаноў там многа, прозвішча было на той час у Кулянах зусім не рэдкае. То па гэтай лініі глыбей за прадзеда не магу пакуль нікога назваць.

А вось гаспадара пад прозвішчам Каляда зусім не знахожу ў спісе. Што гэта значыць, сказаць пакуль цяжка. Даведка павінна ўлічваць ўсіх гаспадароў. Хіба на той час Каляды ў Кулянах не было? Для мяне гэтае пытанне мае важнасць, бо прабаба мая Акуліна, жонка Аляксея-Лазара Качана, паходзіла менавіта з гэтага роду, па бацьку была Рыгораўна. І бацька яе ўжо на той час меў сваю сям’ю, бо брат Акуліны, Антось Каляда быў з 1898 г. (дакладныя гады жыцця прабабкі не ведаю), то павінен быў мець і сваю гаспадарку. Але ў спісах, як той казаў, не значыцца. Такім чынам, ланцужок застаецца такім: Рыгор нарадзіў Акуліну, Акуліна — Нінку, Нінка — Клаўдзіка, Клаўдзік — мяне.

NIABGr_LA_753_1_1_074d

Аналізаваць прадстаўлены дакумент можна доўга, уздоўж і ўпапярок. Да прыкладу, нават беглы прагляд дае падставы казаць, што і тады самым распаўсюджаным ў Кулянах прозвішчам было Прэдка. Шмат было Качаноў, Куніцаў, Вараб’ёў, Гарбачоў. Не рэдкім, як у наш час, было тады прозвішча Якута (16 ці што я налічыў). Жылі Германовічы, Храпавіцкія, Пятрэчкі, Журы, Місуры і нават чатыры гаспадары значацца з прозвішчам Уласко (хто б мог падумаць).

Па аднаму сустракаюцца прозвішчы: Сямак, Маразевіч, Шэцька, Казляк, Калач, Сапко, Панасік, Рыбій, Палуянчык, Дзямешка, Мулярчык.

Не магу расчытаць прозвішча пад № 81 — Фама Герасімаў Малах…?

Не знахожу ў спісе, акрамя Каляды, прозвішч Печка, Шымановіч, Лявончык.

Паводле дадзенай даведкі, на 29 снежня 1906 г. у Кулянах налічвалася 329 асоб мужчынскага полу і 296 жаночага, а разам, значыцца, 625 чалавек (!). І гэта пры тым, улічыце, што вёска ў той час пачыналася каля Жоржыка і заканчвалася каля Кір’яна (у Паплаўку пачалі разбудоўвацца толькі ў 30-х). Якая шчыльнасць насельніцтва была! Можна сабе ўявіць, як усё гудзела і звінела ў сяле ад такой колькасці людзей.

Праз дзевяць гадоў павыганяюць людзей у бежансвта, з якога значная частка не вернецца: шмат старых і малых паўмірае па дарозе яшчэ туды, нехта застанецца ў Расеі…

 

Яшчэ хачу заўважыць. Такія ж самыя даведкі, датаваныя тым жа часам, меў я магчымасць паглядзець у архіве і па суседніх вёсках. І што вы думаеце? У Поланску на той час гэтаксама шмат было гаспадароў з прозвішчам Прэдка, нярэдкімі там былі і прозвішчы Гарбач (здаецца аж 5), Лявончык, Храпавіцкі, Сапко (у той час, як у Кулянах адзін), Качан.

Быў тады адзін гаспадар з маім прозвішчам і ва Уласавічах, акрамя таго там былі Сямакі, Якуты, Храпавіцкія. А Вараб’ёў — аж 4, калі не памыляюся.

У Заполлі, паводле такой жа даведкі, было на той час аж 5 гаспадароў з прозвішчам Рыбій (у Кулянах — 1). Жылі там і Прэдкі, і Куніцы.

Як бачым, усё вельмі пераплецена. Калі больш уважліва прааналізаваць тыя спісы, можна прыйсці да нейкіх грунтоўных высноў. Але на ўсё трэба час.

Добавить комментарий